T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Fındıkta Aflatoksine Dikkat

Yayın Tarihi : 24.08.2017

Fındıkta kalite kayıplarına neden olan ve depolanma süresini kısaltan etkenlerden en önemlisi küflenmedir. Küfün uygun sıcaklık, nem ve besi ortamında gelişmesiyle Aflatoksin oluşur. Aflatoksin bilinen en kanserojen maddelerden biridir. Karaciğer kanserine ve gen yapısında değişiklere yol açar. Bağışıklık sistemini zayıflatır, vücudun hormonal dengesini bozar, kısırlığa ve sakat doğumlara neden olur. Gıda emilimini azaltır ve kemikleri zayıflatır.

Fındık üretiminde lider ülkeye yakışır kalitede üretim yapmak zorundayız. Aksi takdirde Aflatoksin tehlikesi Ülkemiz fındığının imajını olumsuz etkileyerek ürünün değerini düşürmekte ve alıcı ülkeleri başka pazarlara yönlendirmektedir.

Fındık ihracatında sorun yaşanmaması ve dünya pazarındaki payımızın korunması için fındıkta aflatoksin oluşumu önlenmelidir. Aflatoksin oluşumunu önlemek için hasat harman ve depolama aşamasında dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır.

Hasat zamanında yapılmalı erken veya geç hasattan sakınılmalıdır. Fındık erken toplanırsa; İç fındıkta buruşuk oranı ve kilo kaybı dolayısıyla randıman kaybı oluşur. Bu fındıkların uzun süre muhafaza edilmesi güçleşir, kolayca bozulurlar, küflenme ve dolayısıyla aflatoksin oluşumuna neden olurlar. Geç hasat edilir ise; fındığın toprakla teması ve kabuğun çatlaması ile küf bulaşır ve aflatoksin oluşur.

Fındıklar olgunlaştığında, gelecek yılın ürününe zarar vermeyecek şekilde hasat edilmelidir. Uygun arazilerde silkeleme suretiyle fındık toplanmalıdır. Ancak yere dökülen fındıklar hemen toplanmalı, uzun süre toprakla temas ettirilmemelidir. Fındıklar yağmurlu havada toplanarak ıslak olarak çuvala konmamalı ve çuvallarda bekletilmemelidir. Hasatta naylon çuval yerine jüt çuvallar ya da fıleli çuvallar kullanılmalıdır. Hasattan 10-15 gün önce bahçe altlarındaki ot temizliği yapılmalıdır.

Toplanan fındıklar aynı gün harmana getirilmeli ve ince bir tabaka halinde 10-15 cm kalınlığında serilmelidir. Serilen fındıklar sık sık karıştırılarak havalandırılmalıdır. Büyük yığınlar halinde bekletilmemelidir. Harman zemini ıslak olmamalıdır. Mümkünse harman % 5 meyilli ve betondan olmalıdır. Toprak harmanlar kullanılacaksa zeminin ot temizliği yapılmalıdır. Yağışlı havalarda harmandaki fındığın üzeri örtülmelidir. Ancak örtü ile fındık arasında 30-40 cm mesafe olmalıdır. Patoza verilecek olan fındıklar mutlaka tam olarak kurutulmalıdır. Zurufundan ayrılan fındıklar uygun harmanlarda 5 cm kalınlıkta serilerek 2-3 saat ara ile karıştırılarak kurutulmalıdır. Bu şekilde 3-4 gün kurutulan fındıklar taş, toprak v.b. yabancı maddeler ile kırık, delik, çürük ve boş fındıklardan ayıklanmalıdırlar. Kuruyan fındığın nem oranı % 6'dan fazla olmamalıdır. Kurutulan dane fındıklar sıcak halde çuvallanmamalı, çuvallama sabah erken veya akşam geç saatlerde yapılmalıdır. Fındıklar çuvallandıktan sonra uygun depolarda muhafaza edilmelidir.

Depolamada amaç küflenme, renk bozukluğu, acılaşma ile tat, lezzet ve aroma kaybının önlenmesidir. Depolarda sağlanan düşük hava nemi ve sıcaklıkla küflerin üremesi durdurulur. Bunun için de depo nemi ve sıcaklığın kontrol altına alınması gerekir. Unutulmamalıdır ki kabuklu fındıklar ancak nisbi nemin % 55-60, sıcaklığın 5-10 derece olduğu havalanan yerlerde

1- 1,5 yıl; ortam sıcaklığının 15-20 derece arasında olduğu ve iyi havalanan yerlerde ise en fazla 1 yıl muhafaza edilirler.

Eski ürün ile yeni ürün kesinlikle birbirlerine karıştırılmadan ayrı olarak depolanıp pazarlanmalıdır. Kabuklu fındıkların, 1 m üzerindeki yığınlar halinde veya çok sayıdaki çuvalların üst üste yığılarak; iç fındıkların da fazla sayıda çuvallarla yığınlar halinde depolanması havasız kalan bölgelerde kızışmalara ve küf oluşumuna neden olmaktadır.
Özellikle ihracatçı kişi ve kuruluşlar bakımından önemli olan depolamada bazı hususlara dikkat edilmesi gereklidir.

Depo olarak kullanılacak yerlerin özellikleri şunlardır:

1 -Kuru ve havalanabilir olmalıdır. Bu şartlarda fındık, en fazla 1 yıl özelliği bozulmadan muhafaza edilebilir.

2-Doğrudan güneş ışığı almamalıdır, nem yapmamalıdır.

3-Depo  tabanları su baskınlarına karşı yüksek olmalıdır.

4-Depo üstü tavan ve çatılar akma ve sızmayı önlemeli, sıcaklık değişimlerinden etkilenmeyecek şekilde yalıtımlı olmalıdır.

5-Kanalizasyon boruları geçen ve lavabo olan yerler depo olarak kullanılmamalıdır.

6-Depo  sıcaklığı 5-10 derece olmalı, depo bağıl neminin % 70'in üzerine çıkmaması sağlanmalıdır.

7-Deponun kapı, pencere ve diğer kısımları bulaşmaları ve zararlı girişini önleyecek şekilde yapılmalıdır.

8-Deponun tabanında ızgara bulunmalı, ızgaralar üzerine üst üste 10 çuvaldan fazla konulmamalı, istifler arasında boşluk bırakılmalıdır. İstiflenen çuvallar depo duvarından 10 cm uzakta olmalıdır.

9-Fındıklar çeşit ve hasat yıllarına göre ayrılarak mutlaka jüt veya fıleli çuvallara konarak depolanmalıdır. Kesinlikle naylon çuvallar kullanılmamalıdır.

10-Depolamadan önce fındıkta nem, gizli çürük, toplam küf ve aflatoksin analizleri yapılmalıdır. Ayrıca ayda bir kontrol edilmelidir.

11-Yığın halinde ve çok sayıda çuvalı üst üste koyarak depolama yapılmamalıdır. Özellikle yığın halinde depolamada fındıklar havasız kalabildiğinden küf gelişmesi için uygun ortam oluşmaktadır. Ayrıca aşırı basınç nedeniyle hücre zarlarının zarar görmesi acılaşmayı hızlandırır.

12-Depolama öncesi fındığın çok iyi ayıklanması aflatoksin oluşumunu engellemede etkili olacaktır.

Ürününüz bol, kazancınız bereketli olsun.